Gatunki stali i ich prawidłowe oznaczenie.

Czy zdajemy sobie sprawę z tego, że „stal” to tylko ogólna nazwa określająca stop żelaza z węglem? Tak naprawdę istnieje wiele rodzajów tego materiału. Jak się wśród nich odnaleźć? Jak odróżnić jedne gatunki od drugich?

W celu ułatwienia pracy hutom i firmom zajmującym się dystrybucją wyrobów stalowych – takich jak szczecińska Hurtownia HurtoStal2 – oraz dokonywania odpowiednich wyborów klientom, wprowadzono ujednolicone oznaczenia stali. Wykorzystuje się w nich znaki literowe i cyfrowe, składające się na dwa symbole główne i minimum jeden dodatkowy. Oznaczenie takie odnosi się do zastosowania danego gatunku oraz jego właściwości, między innymi mechanicznych.

Jakie jest znaczenie poszczególnych elementów tych oznaczeń? Pierwszy symbol główny odnosi się do zastosowania danego rodzaju stali. Jest to jedna z następujących dużych liter alfabetu łacińskiego:

S – stal konstrukcyjna;

L – stal na rury przewodowe;

B – stal na pręty zbrojeniowe do betonu;

R – stal na szyny;

Y – stal na struny sprężające;

P – stal na urządzenia ciśnieniowe;

G – staliwo.

Drugi symbol główny jest trzycyfrową liczbą i określa minimalną granicę plastyczności R_e (MPa) dla najmniejszego zakresu grubości wyrobu, tzn. do 16 mm (z wyjątkiem stali stopowych, które zostały ulepszone cieplnie – zakres ten zmniejsza się do 5 mm). Dla stali konstrukcyjnych są to najczęściej wartości R_e wynoszące 235, 275, 355, 420, 460 MPa, chociaż zdarzają się też stale o wartościach dochodzących do 960 MPa. W przypadku stali stosowanej na szyny bądź struny sprężające, drugi symbol główny oznacza minimalną wytrzymałość na rozciąganie R_m (MPa).

W przypadku stali konstrukcyjnych symbole dodatkowe różnią się w zależności od tego, czy jest to stal niestopowa, czy mikrostopowa, czyli drobnoziarnista. Dla stali niestopowej pierwszy symbol dodatkowy oznacza odmianę plastyczności wyrażoną uśrednioną pracą łamania w żądanej temperaturze. Dla pracy łamania wynoszącej 27J, stosuje się symbole JR, J0, J2 dla temperatur wynoszących odpowiednio +20^oC, 0^oC, -20^oC. Jeżeli praca łamania to 40J, dla tych samych wartości temperatur używa się symboli KR, K0, K2. Drugi symbol dodatkowy ma postać Gn (n wynosi od 1 do 4) i określa: G1 – stal nieuspokojona, G2 – stal uspokojona, G3 – stan dostawy ustala wytwórca.

Tak więc dla stali niestopowych konstrukcyjnych wymienić można następujące gatunki: S235JR, S235JRG1, S235JRG2, S235J0, S235J2G3, S235J2G4, S275JR, S275J0, S275J2G3, S275J2G4, S355JR, S355J0, S355J2G3, S355J2G4, S355K2G3, S355K2G4. Natomiast dla stali stopowej drobnoziarnistej pierwszy symbol dodatkowy wyrażony jest jedną z liter określających stan dostawy:

N – stal normalizowana lub walcowana normalizująco;

M – stal walcowana termomechanicznie;

Q – stal ulepszona cieplnie, czyli hartowana i odpuszczona;

A – stal utwardzona wydzieleniowo.

Drugi symbol dodatkowy to znak L, L1 lub L2 i oznacza odpowiednią pracę łamania dla stali N, M, Q. Dla stali drobnoziarnistych można wymienić gatunki: S275M (lub ML), S355M (lub ML), S420M (lub ML), S460M (lub ML).

Jest jeszcze jedna grupa stali: trudno rdzewiejące. Są one stalami stopowymi, jednak nie drobnoziarnistymi. Oznacza się je tak samo jak stale niestopowe, jednak z końcowym znakiem symboli dodatkowych W lub dla stali z podwyższoną ilością fosforu WP. W tym przypadku można wymienić gatunki: S235J0W, S235J2W, S355J0WP, S355J2WP, S355J0W, S355J2G1W, S355J2G2W, S355K2G1W, S355K2G2W.

Poznanie tych oznaczeń stosowanych dla poszczególnych gatunków stali będzie dla nas bardzo pomocne. Bowiem zapoznając się z ofertą dostawców wyrobów stalowych – na przykład firmy HurtoStal2, działającej na rynku od 1993 roku, posiadającej w swoim asortymencie naprawdę szeroki wybór tych towarów – łatwiej będzie nam dokonać spośród nich wyboru materiału najlepiej dostosowanego do naszych potrzeb i wymagań.

Zastosowanie stali jest bardzo szerokie w budownictwie – więcej na ten temat można przeczytać w dziale porady budowlane serwisu Deko-Rady.pl.